W czwartek 27 lutego w Krakowie odbyły się uroczystości pogrzebowe trzech Żołnierzy Wyklętych – wśród nich był Bolesław Pronobis ps. „Ikar”, „Szczerbiec”, związany z Tarnowem i ziemią tarnowską. Był żołnierzem 16. Pułku Piechoty AK oraz dowódcą oddziału partyzanckiego „Huragan”, który prowadził działalność niepodległościową w regionie.
Jego szczątki, odnalezione przez Instytut Pamięci Narodowej po latach poszukiwań, spoczęły z honorami na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
Uroczystości, które zgromadziły przedstawicieli władz państwowych i samorządowych, Wojska Polskiego, kombatantów, a także rodziny i mieszkańców Małopolski, były symbolicznym hołdem dla bohaterów walki o niepodległość. W ceremonii uczestniczył również Samorząd Województwa Małopolskiego, który reprezentowali wicemarszałek Ryszard Pagacz oraz radna województwa Barbara Nowak.
Tarnowski bohater, który nie złożył broni
Bolesław Pronobis urodził się w 1917 roku w Niwce. Przed wojną był kapralem rezerwy 2. Pułku Lotniczego. Gdy wybuchła wojna, zaangażował się w działalność konspiracyjną, a w czasie akcji „Burza” walczył w batalionie „Barbara” 16. Pułku Piechoty AK. Po zakończeniu wojny nie złożył broni – jak wielu innych żołnierzy podziemia, nie pogodził się z komunistycznym zniewoleniem.
Jako dowódca oddziału „Huragan” działał na terenie Tarnowa i okolic. Był jednym z organizatorów spektakularnej ucieczki więźniów politycznych z tarnowskiego więzienia 1 lipca 1945 roku. W akcji tej wzięło udział ponad 30 osób, a Pronobis odegrał kluczową rolę w jej przygotowaniu.
Niestety, w sierpniu 1946 roku został ponownie aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa. Przeszedł brutalne śledztwo i został skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano 17 grudnia 1946 roku. Przez dekady miejsce pochówku Pronobisa pozostawało nieznane. Dopiero w 2019 roku podczas prac IPN na cmentarzu komunalnym w Katowicach-Panewnikach odnaleziono jego szczątki.
Za swoje zasługi w walce o niepodległość Polski został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
Bohaterowie powracają po latach
Oprócz Bolesława Pronobisa, w czasie uroczystości w Krakowie pochowano także dwóch innych Żołnierzy Wyklętych – Edwarda Szwejkowskiego ps. „Łotr”, „Długi” oraz Eugeniusza Tomasika ps. „Kruk”.
Edward Szwejkowski urodził się w Krynicy i wiosną 1948 roku dołączył do oddziału „Wiarusy”, działającego w powiatach nowotarskim, limanowskim i myślenickim. Walczył w grupie dowodzonej przez Tadeusza Dymla „Srebrnego”. Poległ w walce z funkcjonariuszami UB 30 maja 1948 roku w przysiółku Siodełko w Beskidzie Sądeckim. Jego szczątki odnaleziono w 2021 roku na cmentarzu komunalnym w Nowym Targu.
Eugeniusz Tomasik urodził się w 1927 roku w Szczyrku. Był żołnierzem Zgrupowania NSZ „Bartka” i należał do Samodzielnego Oddziału Leśnego im. „Szarego”. Zginął we wrześniu 1946 roku w ramach operacji „Lawina” – zbrodni popełnionej przez funkcjonariuszy UB, którzy zwabili i zamordowali kilkudziesięciu żołnierzy NSZ. Jego szczątki odnaleziono w 2012 roku w pobliżu Malerzowic Wielkich na Opolszczyźnie.
Obaj również zostali pośmiertnie odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Uroczystości w Krakowie – hołd dla bohaterów
Pogrzeb trzech Żołnierzy Wyklętych rozpoczął się od mszy świętej w kościele Niepokalanego Poczęcia NMP w Krakowie, którą odprawił ks. dr Andrzej Scąber. Po nabożeństwie kondukt pogrzebowy, w asyście Wojska Polskiego i orkiestry wojskowej, przeszedł na Cmentarz Rakowicki. Przy grobach bohaterów odbyła się ceremonia złożenia wieńców i kwiatów.
– Dzięki bohaterskim czynom Żołnierzy Wyklętych oraz ich wielkiej miłości do Ojczyzny, dzisiaj możemy cieszyć się życiem w wolnej Polsce. Poprzez pamięć o tych ważnych w naszej historii osobach i wydarzeniach, w których brali udział, wyrażamy nasz szacunek do nich oraz uczymy młode pokolenie patriotyzmu – powiedział wicemarszałek Ryszard Pagacz.
Wśród uczestników uroczystości znaleźli się przedstawiciele władz państwowych i samorządowych, kombatanci, delegacje wojskowe oraz bliscy żołnierzy. Obecni byli także mieszkańcy Tarnowa i regionu tarnowskiego, którzy przyjechali oddać hołd Pronobisowi – bohaterowi ich ziemi.
Pamięć o Wyklętych wciąż żywa
Odnalezienie i godny pochówek Bolesława Pronobisa oraz innych Żołnierzy Wyklętych to symboliczne domknięcie ich tragicznej historii. Po latach milczenia i celowego wymazywania ich z kart historii, wracają oni na należne im miejsce w świadomości narodowej.
Tarnów od lat pielęgnuje pamięć o swoich bohaterach. W regionie organizowane są uroczystości poświęcone Żołnierzom Wyklętym, a kolejne pokolenia tarnowian dowiadują się o ich losach. Dzięki staraniom historyków, IPN i lokalnych społeczności, bohaterowie antykomunistycznego podziemia otrzymują należny im szacunek i pamięć.
Historia Bolesława Pronobisa to opowieść o odwadze, niezłomności i wierności ideałom. To także przypomnienie, że wolność, którą dziś się cieszymy, była okupiona najwyższą ceną. Teraz, po wielu latach, Pronobis powrócił do historii – już nie jako „wyklęty”, ale jako bohater, o którym Tarnów i cała Polska nie zapomną.
