POWIAT BRZESKI. Z prośbą o interwencję do wicepremiera i posła ziemi tarnowskiej Władysława Kosiniaka-Kamysza zwrócili się wójtowie czterech gmin w powiecie brzeskim. Chodzi o realizację programu rządowego Rozświetlamy Polskę. Wójtowie walczą nie tylko o swoje prawa, ale także o klimat, który dzięki temu sporo zyska. Stawka jest duża.
Gminy w tym roku dostaną pieniądze na naprawę ulicznych źródeł światła. Dzięki tym środkom wymienione zostaną stare, nieenergooszczędne oprawy na nowe źródła światła typu LED.
Problem polega jednak na tym, że oprawy można wymienić tylko na latarniach należących do samorządu. Tam, gdzie latarnia należy do spółki Tauron, prawo zabrania gminom wykonywania inwestycji ze środków własnych. A takie środki gminy musiały wnieść do programu Rozświetlamy Polskę.
Jeśli nie zmienią prawa, stracić mogą wszyscy
Prośbę o interwencję do wicepremiera napisali 4 wójtowie: Szczurowej, Borzęcina, Czchowa i Gnojnika. Te gminy chcą korzystać z programu Rozświetlamy Polskę, ale mają problem.
– Zwracamy się z prośbą o podjęcie działań umożliwiających gminom realizację programu w zakresie zmodernizowania oświetlenia przestrzeni publicznej na majątku będącym własnością spółki Tauron – napisali wójtowie Zbigniew Moskal, Paweł Kułak, Krzysztof Szot i Leszek Ząbkowski.
Jak piszą wójtowie, w ramach programu, gminy mogą samodzielnie wymienić jedynie nieenergooszczędne oprawy uliczne należące do gmin. Aby wymienić również oprawy należące do Taurona niezbędne jest otrzymanie tytułu prawnego do dysponowania urządzeniami oświetleniowymi.
– Zatem wymiana opraw na instalacjach należących do Operatora Systemu Dystrybucyjnego lub spółki Tauron wymaga zawarcia umowy ze spółką energetyczną – napisali wójtowie. – Jednak proponowana przez Tauron współpraca nie uwzględnia interesu obu stron – skarżą się.
Przekazanie urządzeń na cele inwestycji, w ocenie wójtów, powinno być nieodpłatne. Spółka energetyczna zaproponowała natomiast gminom zawarcie umów najmu-dzierżawy. Wójtowie są zaskoczeni takim podejściem. Tym bardziej, że naprawa oświetlenia wykonanego na oprawach rtęciowych i sodowych wiąże się z poniesieniem znacznych nakładów. – To co proponuje Tauron jest to po prostu niezgodne z obowiązującym prawem – argumentują wójtowie.
Takie też stanowisko zajęła Krajowa Rada Regionalnych Izb Obrachunkowych 25 kwietnia 2008 r. w sprawie finansowania oświetlenia dróg publicznych przez gminy oraz Ministerstwo Finansów. Podobnie wypowiedziała się również RIO w wyjaśnieniach z 18 stycznia 2024 roku w stosunku do programu Rozświetlamy Polskę.
Według włodarzy, najlepszym rozwiązaniem byłoby przekazanie gminom nieenergooszczędnych i niesprawnych opraw oświetleniowych lub ich wykup przez gminy.
Wójtowie mówią o wielkich oszczędnościach, ale…
Gmina Szczurowa jako jedna z czterech gmin powiatu brzeskiego pozyskała dofinansowanie z Rządowego Programu Inwestycji Strategicznych Rozświetlamy Polskę. To korzystne dla gmin przedsięwzięcie, pozwoli na wymianę istniejącego oświetlenia ulicznego na jednorodne dla całej gminy oświetlenie typu LED.
Jak podkreśla Zbigniew Moskal wójt gminy Szczurowa, obecnie sytuacja związana z oświetleniem drogowym jest niezadawalająca, stare lampy oświetleniowe są awaryjne, dają nierównomierne oświetlenie.
– Chcemy zastąpić je lampami nowej generacji o długiej żywotności, a ich moc dostosować do rzeczywistych potrzeb – powiedział wójt Zbigniew Moskal. – Zainstalowane oprawy oświetleniowe gwarantować będą możliwość zdalnego sterowania. Atutem takiego rozwiązania jest również aspekt ekologiczny oraz finansowy, gdyż znacznie zmniejszy się zużycie energii elektrycznej. Oszczędności będzie można przeznaczyć na ważne dla gminy przedsięwzięcia, a tych potrzeb jest przecież bardzo dużo. To też ważna inwestycja w bezpieczeństwo i komfort mieszkańców.
Jak dalej wylicza wójt Zbigniew Moskal: – W ramach zadania planujemy wymienić ok. 700 punktów świetlnych. Szacujemy koszt inwestycji na ok. 1.330.000 zł, z czego 1.064.000 zł to środki pozyskane z Programu Rozświetlamy Polskę. Łatwo zatem policzyć, że wkład własny gminy to nieco ponad 260 000 zł.
– Rozświetlamy Polskę to bardzo dobry program i przyniósłby gminie duże korzyści – mówi wójt Borzęcina Paweł Kułak. – Oświetlenie ledowe jest bardzo dobrym oświetleniem, nie pochłania tyle energii i dodatkowo rozjaśnia oświetlone miejsca. Problemem jest jednak to, że słupy oświetleniowe nie są naszą własnością a ich właścicielem jest Tauron. Jak wiemy natomiast gmina nie może inwestować na mieniu, które nie jest jej własnością. Prowadzimy w związku z tym rozmowy, tam, gdzie tylko możemy, aby wyjść z tej patowej sytuacji. Trzeba być może zmienić zapisy programu Rozświetlamy Polskę, abyśmy mogli do niego przystąpić. Nie tylko zresztą my, bo problem dotyczy gmin w całej Polsce.
W gminie Borzęcin jest 800 słupów oświetleniowych, gdzie jest wymagana wymiana energochłonnych opraw oświetleniowych na nowe energooszczędne typu LED.
Koszt wymiany jednej oprawy to około 1900 zł. Szacowana wartość całej inwestycji co ponad 1,5 miliona złotych. Gmina otrzymała na ten cel ponad 1,2 mln z rządowego programu. Jej udział własny w inwestycji to 300 tys. zł. – Oszczędności wynikające z wymiany opraw oświetleniowych byłyby niebagatelne – mówi wójt Paweł Kułak.
Jak nam powiedział, cztery gminy z powiatu brzeskiego wysłały także pisma w tej sprawie do innych parlamentarzystów, do wojewody małopolskiego oraz do ministra aktywów państwowych.
– Inwestycja jest dla nas bardzo ważna, ale nie możemy naruszyć prawa i musimy mieć pewność w tej materii – dodaje wójt Kułak. – Czasu pozostało naprawdę niewiele, bo przetarg musimy ogłosić do 12 września. W najgorszym scenariuszu wymienimy oprawy oświetleniowe na swoich słupach, których w gminie mamy około stu.
– Oczywiście, że wymiana opraw oświetleniowych w gminach jest potrzebna i powinna zostać dokonana – mówi Bogusław Kamiński, mieszkaniec gminy Iwkowa w powiecie brzeskim, były wójt tej miejscowości. – Po pierwsze wchodzi w grę niebagatelna oszczędność energii, a więc ekonomia i ochrona klimatu. Jeśli przechodzimy na systemy energooszczędne to po prostu chronimy klimat, naszą planetę i nasze portfele. Druga kwestia to poprawa estetyki miejscowości, są to już przecież oprawy oświetleniowe nowego, ładniejsze. Jeśli jest okazja, aby dokonać takiej wymiany oświetlenia to jest to ze wszech miar korzystne. Trzeba pamiętać też o tym, że nowymi systemami oświetlenia dużo lepiej się zarządza. Świeci się wtedy, kiedy trzeba i z takim natężeniem jak potrzeba.
Wójtowie zaapelowali do posła Władysława Kosiniaka-Kamysza o wystąpienie z interpelacją poselską do premiera oraz ministra aktywów państwowych celem rozważenia podjęcia działań legislacyjnych umożliwiających gminom legalne, rzetelne i gospodarne działania w zakresie modernizowania oświetlenia ulicznego, również tego będącego majątkiem zakładów energetycznych.
Poseł Kosiniak-Kamysz wystosował takie pismo do ministry klimatu i środowiska Pauliny Hennig-Kloski. Interwencja poselska czeka na odpowiedź.
Jaki wpływ ma program Rozświetlamy Polskę na klimat?
Nowoczesne oświetlenie LED zużywa znacznie mniej energii niż stare lampy sodowe. Szacuje się, że program pozwoli obniżyć emisję dwutlenku węgla o 1,3 miliona ton rocznie. Jest to znaczący krok w walce z globalnym ociepleniem.
Technologia LED charakteryzuje się wysoką wydajnością świetlną, co oznacza, że więcej światła jest emitowane przy mniejszym zużyciu energii. Gminy zaoszczędzą ponad 1 miliard złotych rocznie na rachunkach za prąd. Oszczędzona energia elektryczna pochodzi głównie z elektrowni zasilanych węglem, co oznacza mniejszą emisję gazów cieplarnianych i innych zanieczyszczeń powietrza.
Lampy LED mają znacznie dłuższą żywotność niż lampy sodowe. Oznacza to mniej odpadów i mniejszą potrzebę produkcji nowych lamp, co z kolei wiąże się z oszczędnością energii i surowców.
Nowoczesne oświetlenie LED emituje mniej światła niebieskiego, które może mieć negatywny wpływ na zdrowie człowieka i środowisko. Mniejsza emisja światła niebieskiego może przyczynić się do poprawy jakości snu i zmniejszenia ryzyka chorób serca.
Oprócz bezpośrednich korzyści dla klimatu, program Rozświetlamy Polskę może również mieć pośredni wpływ na środowisko. Na przykład, lepsze oświetlenie ulic może zachęcać ludzi do korzystania z transportu publicznego lub rowerów zamiast samochodów, co z kolei przyczynia się do zmniejszenia emisji spalin.
Podsumowując, program Rozświetlamy Polskę ma pozytywny wpływ na klimat. Redukuje emisję CO2, oszczędza energię, zmniejsza ilość odpadów i poprawia jakość powietrza. Choć program ma też pewne wady, jego korzyści dla klimatu zdecydowanie przeważają.
Tekst i fot. (Smol)
