Przed 21 laty podpisano umowę o partnerstwie między gminami Żabno w Małopolsce i Bad Berka w Turyngii. Jako pomysłodawca i główny animator umowy o partnerskiej współpracy między gminą Żabno i gminą Bad Berka podpisanej w styczniu 2001 roku postanowiłem z okazji rocznicy tego wydarzenia opisać okoliczności nawiązania kontaktów i początki współpracy, która trwa do dziś.
Oczywiście podpisanie umowy o współpracy między samorządowymi partnerami z różnych krajów nie było i nie jest czymś wyjątkowym, jednak w tym przypadku zakres partnerskich kontaktów i ich trwałość jest godna uwagi bo nie ogranicza się do okresowych wizyt vip-owskich delegacji.
Bardzo często o ważnych wydarzeniach w życiu ludzi i społeczności decyduje przypadek lub nawet ciąg przypadków. Taki właśnie ciąg szczęśliwych przypadków doprowadził do partnerstwa Gminy Żabno i Gminy Bad Berka.
Przypadek pierwszy
Pierwszy przypadek to nawiązanie współpracy w 1996 roku tarnowskiego kuratorium oświaty z redaktorem Manfredem Däuwellem – kierownikiem Domu Europejskiego w Bad Marienberg (Nadrenia – Palatynat). Ten niezwykle oddany idei wspólnej Europy działacz stowarzyszenia Europa Union – Deutschland w ciągu wielu lat organizował niemiecko-polskie seminaria dla uczniów szkół średnich. Dzięki znajomości z red. Däuwellem mogłem we współpracy ze starostwem tarnowskim zorganizować 3 wyjazdy nauczycielek i nauczycieli z naszego regionu – głównie germanistów na niemiecko-polskie seminaria nauczycielskie. Odbywały się one w Coursdorf w Lesie Turyńskim.
Przypadek drugi
Przypadek drugi to poznanie w trakcie seminariów jednego z referentów, radnego miasta Bad Berka, historyka – dr Hansa Petera Ehrentraut – Dauta oraz mieszkanki wyjątkowej, pięknej wsi Tiefengruben z Gminy Bad Berka – dr Eugenie von Trüetzschler. Pani von Trϋtzschler pracowała w tym czasie biurze sekretarza stanu rządu krajowego Turyngii.
Przypadek trzeci
Przypadek trzeci to szczęśliwa okoliczność, że Burmistrzem Bad Berka był lekarz z zawodu – Klaus Lutterberg, który jako student odbywał w Krakowie praktykę i ciepło wspominał czas spędzony w Małopolsce.
Przypadek czwarty
Przypadek czwarty wiąże się z faktem, że zarząd województwa małopolskiego podpisał w 1999 roku umowę o współpracy z rządem krajowym Turyngii i moja inicjatywa pozyskania partnera dla Gminy Żabno właśnie w Turyngii przypadła na dobry dla Polski w Niemczech czas.
Tak więc zbieg różnych okoliczności i życzliwość kilku osób wspierających moje starania pozwoliły na podpisanie umowy o współpracy gmin w styczniu 2001 r. Gmina Bad Berka liczy podobnie jak gmina Żabno ok. 20 tys. mieszkańców. Miasto i gmina Bad Berka należą do powiatu Weimar (Kreis Weimarer Land w Kraju Związkowym Turyngia). Liczące ok. 5 tysięcy mieszkańców miasto ma bogatą historię pisaną od roku 1119 i zachowało dawną zabudowę z XVIII i XIX w.
Wody lecznicze
Dumą mieszkańców jest zabytkowa zbrojownia książęca z roku 1739, piękny ratusz przy niewielkim rynku, studnia na miejscu dawnego źródła z wodą siarczaną o leczniczych właściwościach, dom w którym przez kilka tygodni mieszkał sam Johann Wolfgang von Goethe – badając lecznicze wody, duży park zdrojowy z zabytkowym domem uzdrowiskowym z 1825 roku projektu sławnego architekta Clemensa Coudray’ a, wieża widokowa na górze Adelsberg z roku 1884.
W czasach DDR na zalesionym wznoszącym się nad miastem wzgórzu zorganizowano uzdrowisko z tradycyjnym dla Niemiec sposobem leczenia chorób płuc, współcześnie funkcjonują w mieście dwa szpitale – Zentalklinik (chirurgia i choroby serca) oraz klinika rehabilitacyjna – Median Klinik. Ważną rolę w życiu mieszkańców odgrywa miejscowa straż pożarna – zachowano trzy kolejno użytkowane budynki ochotniczej straży – najstarszy pochodzi z początków wieku XIX, ostatni zbudowany już po zjednoczeniu Niemiec to kompleks obiektów dla jednostki specjalnej – Stützpunkt Feuerwehr, znakomicie zaopatrzonej i formalnie ochotniczej. W niewielkiej odległości od pięknego miasteczka Bad Berka położone są sławne w historii większe miasta – Weimar (12 km), stolica Landu Erfurt (20 km), nieco dalej Gotha i Eisenach z zamkiem Wartburg.
Pierwsza nasza wizyta
Pierwszą wizytę w Ratuszu złożyłem w listopadzie 2000 roku jako z-ca burmistrza gminy Żabno. Zapewne opinia radnego – dr-a Ehrentraut – Dauta, jak zwłaszcza uprzedzający telefon do pana burmistrza Lutterberga z biura premiera rządu przygotowały dobrą atmosferę w czasie mojej pierwszej rozmowy w ratuszu. Burmistrz Lutterberg przywitał mnie w swoim gabinecie i po krótkiej rozmowie zaaprobował projekt współpracy a omówienie szczegółów rozpoczęcia współdziałania obu gmin zlecił oczekującym w sekretariacie przewodniczącemu Rady Miasta panu Helmutowi Zenkler i Kierownikowi Uzdrowiska Bad Berka panu Johannesowi Sczuka. Obaj panowie okazali się konkretnymi rozmówcami – ustaliliśmy wstępny termin oficjalnej wizyty delegacji miasta Bad Berka w Żabnie na styczeń 2001 a w programie wizyty zaplanowano podpisanie umowy o współpracy.
Pierwsza niemiecka wizyta
W Żabnie przygotowaliśmy program pobytu delegacji niemieckiej i z ówczesnym sekretarzem gminy – dziś zastępcą burmistrza panem Zbigniewem Lustofinem treść umowy o współpracy obu gmin. Tłumaczenia tekstu na język niemiecki dokonał świetny tarnowski germanista i nauczyciel gimnazjum w Żabnie Pan Grzegorz Komendacki. Dzięki stosowanej w tamtych latach teleksowej technice wysłaliśmy tekst umowy do akceptacji stronie niemieckiej i akceptacja taka wkrótce tą samą drogą nadeszła.
Delegacja z Bad Berka przybyła czerwonym busem swojej straży pożarnej w drugiej połowie stycznia, około południa – liczyła 8 osób z panem burmistrzem na czele. Pierwszy dzień pobytu upłynął szybko, bo goście byli trochę zmęczeni podróżą (830 km). Po powitalnej kawie w ratuszu delegacja i przedstawiciele gminy Żabno udali się na obiad do miejsca zakwaterowania w gospodarstwie agroturystycznym pani Ewy Korus na Zakirchalu. Jak potem zgodnie podkreślali goście z Niemiec serdeczne przyjęcie i świetna kuchnia były dla nich godną zapamiętania niespodzianką.
Drugiego dnia przedstawiliśmy gościom Gminę Żabno, najpierw w urzędzie gminy pokazaliśmy położenie Żabna w Małopolsce i historię miasta, strukturę społeczną gminy, szkolnictwo. Potem nastąpił objazd – byliśmy w każdej miejscowości. Bardzo dobre wrażenie na gościach zrobiła wizyta w trzech zakładach produkcyjnych – w Polanie, Agrze i Bruk Becie w Niecieczy.
Zarówno stan zakładów, ich produkcja eksportowana do wielu krajów jak też dobra znajomość przez młodych właścicieli języków obcych i możliwość swobodnej rozmowy po angielsku lub niemiecku bez tłumaczy trochę zaskoczyła gości.
Ze względu na obecność w delegacji komendanta straży pożarnej Wolfganga Wambutta odwiedziliśmy budynek żabnieńskiej OSP a pan Andrzej Szpilski – kierowca i mechanik jednostki mógł pokazać garaże strażackie i sprzęt gaśniczy.
Nie mogliśmy w tamtym czasie zaimponować komendantowi, ale ta wizyta okazała się początkiem częstych wzajemnych odwiedzin delegacji strażaków. Komendant Wambutt – oficer pożarnictwa – kierował w tym czasie świetnie zorganizowaną Jednostką Specjalną Ochotniczej Straży Pożarnej w Bad Berka (Stützpunkt Feuerwehr).
Zdążyliśmy też odwiedzić gimnazjum w Żabnie. Wieczorem w Domu Kultury, w trakcie prezentacji młodzieżowych zespołów artystycznych z licznym udziałem mieszkańców i radnych Rady Miejskiej, przedstawiliśmy delegację niemiecką i jej gminę, dokonało się też uroczyste podpisanie umowy o partnerstwie i współpracy. W umowie przewidywano współdziałanie między zarządami obu gmin, jednostkami ochotniczych straży pożarnych, klubami sportowymi, zakładano współpracę szkół i wymianę grup młodzieżowych.
Wycieczka do Krakowa
W kolejnym dniu zaplanowano wycieczkę do Krakowa. Jak pamiętam było straszliwie zimno – wilgotne powietrze i mróz z lekkim wiatrem. Grupę po Krakowie oprowadził osobiście burmistrz Lutterberg, który znał miasto a że z zamiłowania interesował się historią wieków średnich, okazał się świetnym, kompetentnym przewodnikiem. Urozmaiceniem jego oprowadzania były – ze względu na pogodę – liczne lokale gastronomiczne gdyż rzeczywiście bez częstych herbat, gorącej kawy a nawet czegoś mocniejszego trudno byłoby przeżyć w tym dniu poznawanie zabytków Krakowa.
Kolejny dzień pobytu delegacji był już ostatnim – w trakcie niedzielnego śniadania otrzymaliśmy oficjalne zaproszenie do rewizyty już w maju i ustaliliśmy szczegóły techniczne naszego wyjazdu. Przy pożegnaniu goście wyrażali nadzieję na rozwój współpracy i rzeczywiste wypełnienie treścią zapisów umowy o partnerstwie.
Ta współpraca rzeczywiście rozwinęła się nadzwyczajnie co było możliwe dzięki wielkim staraniom pani dyrektor Danuty Lisowskiej i jej załogi z Domu Kultury, Dyrekcji Gimnazjum w Żabnie – zwłaszcza pani wicedyrektor Stefanii Domańskiej, szefostwa jednostki OSP z Prezesem Janem Fidą. Dom Kultury organizował wymianę grup młodzieżowych z zarządem uzdrowiska, gimnazjum organizowało wymianę grup uczniowskich z Regelschule – szkołą ponadpodstawową.
Pomoc dla strażaków
Pomoc jaką otrzymały wkrótce jednostki straży pożarnej z całej gminy była w tamtych trudnych czasach znacząca. Dziesiątki węży strażackich, ok. 10 motopomp, dwie strażackie przyczepy samochodowe ze sprzętem pożarniczym, stary co prawda ale sprawny samochód pożarniczy to były w tamtym czasie przydatne prezenty.
Udział naszych młodych strażaków w pożarniczych zawodach sprawnościowych w Turyngii wspominają dorośli już strażacy do dziś – wypadli w zawodach bardzo dobrze.
Widziałem kilka lat później jak w czasie zagrożenia powodziowego darowane motopompy pracowały przy przerzucaniu wody za wał Dunajca w Niecieczy i Ilkowicach. Pamiątką pierwszych kontaktów jest wyrzeźbiona w drewnie figura św. Floriana stojąca w świetlicy jednostki w Bad Berka – dar żabnieńskich strażaków.
Promocja gminy Żabno
Współpraca Gmin była dobrą okazją do promocji regionu i przykładem skutecznej promocji gminy Żabno wyjazd zespołu artystycznego firmy Bruk Bet w czerwcu 2002 roku na Dni Bad Berki – Brunnenfest. Zespół zrobił furorę wśród mieszkańców nie tylko w czasie oficjalnego występu ale już wcześniej występując krótko w różnych zakątkach miasteczka.
Pani dyrektor Maria Witkowska, twórczyni znakomitego zespołu, mogła być dumna i szczęśliwa gdy widziała gorące przyjęcie wieczornego koncertu, liczne bisy. Koncert był perfekcyjnie przygotowany i rewelacyjnie prowadzony przez panią Marię Lustofin, germanistkę z tarnowskiej PWSZ. Nie udało się niestety powiązać klubów piłkarskich w obu miastach ale grająca wtedy w IV lidze drużyna z Żabna była według komendanta Wambutta za silna dla piłkarzy z jego miasta. Może teraz gdy Polan Żabno spadł do okręgówki szanse obu drużyn już się wyrównały?
Minęło od tamtego czasu już 21 lat, wiem, że w kolejnych kadencjach samorządu trwała ożywiona współpraca gmin, rada miejska Bad Berka jednej z ulic nadała nazwę Zabnauer Strasse a na słupie przed ratuszem wśród kierunków ku kilku partnerom jest też kierunek na Żabno.
Dziś po latach, zwłaszcza po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej kontakty między partnerami mogą być bardziej partnerskie bo w Polsce i też w gminie Żabno dokonał się ogromny postęp w każdej dziedzinie i czasami trudno zaobserwować różnice między polskimi i niemieckimi miastami, autostradami w obu krajach, w sposobie i poziomie życia ludzi. Strażacy z Żabna nie ustępują dziś wyposażeniem swojej jednostki druhom z Bad Berka.
Odczuwam satysfakcję z faktu, że uruchomiłem proces, który trwa i prowadzi do lepszego poznania i wzajemnego rozumienia się Europejczyków z różnych europejskich małych ojczyzn. Myślę, że w taki właśnie sposób przez szerokie i różnorodne kontakty ludzi można pokazać sceptykom, że „Europa to nie tylko miejsce na mapie ale wielka idea” jak powiedział kiedyś trzykrotny szef Komisji Europejskiej – Jaques Delors.
Jestem ciekaw jak dalej będą rozwijały się kontakty Żabna i Bad Berka, może pojawią się nowe pomysły na ich rozwój.
Jerzy Pantera
tarnowski Żabniak z dziada pradziada
były z-ca burmistrza gminy Żabno
Na zdjęciu strażacy z Bad Berka w siedzibie Państwowej Straży Pożarnej przy ul. Klikowskiej w Tarnowie,
27 października 2002 r. Trzeci z prawej Jerzy Pantera, autor tekstu
Chcesz wspomóc prasę lokalną, kup najnowszy numer gazety Miasto i Ludzie
